Marie-Andrée Gill & David Gill

Daniel Grenier: Niminueniten katshi takushinin ka uishamitan. David nenu ushkat itenitamupan katshi aimituiat kaiminanut, ekue itenitaman namaieu an ka pimipaniakanit auen atusseunnu, muku an tshiam tshetshi aimituieku e nishuieku tshinuau uetshit neshtuapamituieku mak nishu auenitshenat iapatenitahk tatipan eshinakuannit tshekuannu tshetshi uauitahk muku, apishish e tshimishakanit, miam ka issishuein David nene ka itenitamin tshekuan tshetshi uauitakanit. Tshimatenimitin eka ianimauin tshetshi mishkamin tshekuan tshetshi uauitakanit, shetshen unuipanu, itenitakuan miam mishta-ait eshinakuak mak e nishpatatumakak anite mitshetuait. Eshi-pashkapataman ka aimitikut tshinuau e nishieku, eka nashpit neshpatatumakak, eshi-peshuapamituieku mak aitenitakushieku ne ka itikuieku tshetshi aitieku. E aimiku David uin ekue uitamut tshekuannu, ume tshipa ui tutakanu, kie ume, tshipa apatenitakuan tapue. Eku tshin Marie-Andrée, apu uesha itenimitan miam ne auen ua nanakauit, muku tshimatenimitin shaputue nianakauin ne tshekuan ua uiauitakanit. Tshuapaten a ua issishueian ? Ne e uitakanit eshi-uapatakanit mak ne e uitakanit tshetshi nikanitenanut. Miam ne auen tshe metuet tipan tshe ishinakuannit tshe aitit, mauat ne uin muku e uinakanit nenu tshe metuet, muku tshin an David tshin etenitakushin eshpanit katshi tutamin ne tshekuan ka ui tutamin.
 

Marie-Andrée : Tipan etenitakushit kametuet, uemut uin tshe tshitapatakanit tipan auen itenitakushit. Anitshenat anite kametuenannut etaht, ishi-pakushenitamuat tshetshi uinuau nikaniteht mak uinuau tshetshi uapataniueht nenu e tutahk ut kutaka, muku shukushuku ishinakuan apu ne tshi naushunakanit. Takuan tshe ui uapataniuein miam e kuetshipashtau-tunanut, ekute uet tshi utinakanit auen tshe pimipanitat aimunnu eka e kukuetshimat auennua. Miam ait ne eshinakuak eshi-nikanitenanut, apu ut itenitaman eukuan ne auen ka nikanitet. Nititenimati auen miam e apishikushit etuteti nikan mak uatak tshekuannu ua utitaik, muku mashten eshi-uapatakanit, anitshenat eukuanat anat niatshi-shatshuapamishkau tshetshi natuenitamashkau tshekuannu. Namaieu nin netshian, innuat anat ninatuapamikuat. Eukuan ne muku, kie nikushkupan.

Nin uin nitshissenimauat etaht, kutakat innuat etutahk tshekuannu, netshipitikuht innua tshetshi nenu tutahk. Shukushuku eukuan ne metenitaman kie nin, mak apu nakashkakuian ne eshi-uapataman, mak tshui tutakaun tshetshi issishuein tshekuan. Tshika ui takuan nanikutini tshetshi eka tshekuan issishuenanut, kie miam an. Miam innuat netshinishki etenitakuak tshetshi itenitakushin tshetshi tshissinuapamikauin mak tshetshi nikan aitapin, aiat tshetshi pikutain tshekuan e tutamini, mauat uin tshetshi upimeshkanat itutein miam tshetshi minin kie ma kutak tshekuan tshetshi utinamin eka menuat. Miam tshe ui ishinniunanut uinuau etenitahk anite mamu kanatannut put. Anitshenat eka etenitakushiht tshetshi nashauakaniht eka ka minu-pimuteht, namaieu ne ua uapatakanit, namaienu nenu innuat ua uapatahk. Namaieu ka matshinakuak tshekuan shuku ua apashtakanit, iapit uashtenamakan ui apashtakanu. Tan etenitamin ne, David ?
 

David : Niminuaten ne, nanitam nui aiminashapan, anutshish ninatuten kie niminuaten ne. Apu ut itenimitan tshin kametuet meshta-matenitamin e natshinakauin tshetshi tain anite eka e kashtipishkat issishuetau. Nin uin tshia, nukuan ne eshinakuak, uesh anite nititan e minu-mitshishunanut mak nanitam ne nimateniteti kie nanitam nuiteniten apishish. Nitapueten ne tepishkupanit inniun, miam eshpakushian nitishinniuti, muku apu uesha tapuetaman eukuan kueshte aimun tekuak ne inniun eshpakushinanut. Takuan ne e ishpakushinanut, takuannu auen tshetshi ishkutamut, takuannu nenu iapit auenitshenat menuashikuht tshitshue e kuetshi-pashtaunannut, akushun ne tshipa itenitakuan. Muku meshaniti nenu eshi-tapuetatishuht, eukuan ne tapue pekutaiaku tshetshi apashtaiaku tshetshi ut minuinniut auen mishue e uitakanit. Nanitam eukuan nititeniteti ne tepishku-inniun meshta-apatak, miam mate, apu animikakuian ishkutuapui, nipikutan tshetshi nakaimatishuian, kamatshikaut, mitshena tshekuana eka ianimikakuian. Ekue ishi-uapamikauian, at etenitaman nashiku ishinakuan, miam minuinniun auenitshenat tshipa mamashikuht.
 

Marie-Andrée : Shukushuku eukuan eshinakuak ashit katipatshimu-mashinaikanitisheshiht, eukuan tshinanu tekuak tshetshi akunikauiaku. Tshuapamikuht auenitshenat patush e uitshauin mate. Anite upime eshinakuak tshitinniun, apu nishtuapatahk nenu, eukuan muku eshi-uapamishkau patush ne uiauitamini. Uenashk uemut tshui akunikuat. Eukuan an eshinakuak. Nin meshinaitsheian, nimishta-uauiten aishinakuak tshishikut, ashineu-aimun etenitakuak, auen e minuatak nenu tshetshi uauitak, eku anitshenat eka neshtuapamiht, nititenimikut eukuan tapue etenitakushian, muku mashinaikanuianit etaian mak anite uapikuna, apu ne ishinakuak. [Papu.]
 

Daniel : Tatipan tshinuau eshi-pikutaieku, takuan anite e mushtuenitakanit tshekuan, eku ekute anite neshpitatuieku, tshetshi nashatsheieku anite e mitshetinanut. Eku eukuan a ne eshinakuak tshetshi anite pushipannanut ne ashineu-aimun e uitakanit miam ne eshi-pushipannanut metueunit ? Uesh ne ashineu-aimun itenitakuan miam ekute anite tekuannit tshetshi itashimut auen. Tshipa tshi kueshte-aimun minitin Marie-Andrée, tshekuan ekush eka tutamin mashinaikan ? Tshekuan uet eka tutamin tipatshimunissa eka e animanakuaki, usham ne tshitashineu-aimun kassinu anite auen tshi ituteu e minu-tshitapatakanit, muku tshipa animanakuan ut passe auenitshenat. A ua ne ishpish pushipannanut ?
 

Marie-Andrée : Tshitshue animan ne, miam mate nutaui apu tshi tshitapatak etashtauk, patush put e tshitapamit e metueuk mak e tshitapatamuk mashinaikannu miam tekuannit tshekuannu tshetshi uitshikut. Muku utinak mashinaikannu tshetshi tshitapatak, apu tshi nenu tutak nipa itenimau. Eukuan uet eka tutaman muku tshetshi mamushatshinaman ashineu-ai-muna, nituten kutaka tshekuana. Nin nikutshipanitan tshetshi nashakauian mak nitishi-aimin miam ume eshi-aimian kie apu ne tshetshi ui shakuenimikuian. Nitshisseniten an ne tiapuemakak kie apu kutak auen ui ishi-utinitishuian. Apu kutshipanitaian tshetshi anitshenat kamishta-tshishkutamuakanishiht minuashiht, apu kutshipanitaian tshetshi anitshenat ka pimipaniht anite atusseu-katshitapatakannit minuashiht. Namanieuat uinuau ua tutukau tshetshi minuashiht. Nituten ne nin eshi-minuataman anitshenat ut auenitshenat ka mishta-itenimakau. Shukushuku ishinakuan, anite etaht auenitshenat e sheshekaht, ui minuatikushiuat mak ui tutamuat tshetshi minuatakaniht, miam an, eukuan eshinakuak inniun tshetshi ne itenitakushinanut, muku ishinakuaki, eukuan ushkat tshe ui ashtain, tshitshisseniten a upime petshishinin.
 

David : Ka ut puniaku, ekute kau petshishian Daniel, auen kanikanitet ? Nishuait tshipa ishi-nikaniten, tshipa tshi kutshipanitan tshetshi tshin pimutaitishuin, kie ne, tshetshi ishinakuak kie ma mauat, tshikutshipanitan tshetshi minuenitamit auen, tshikutshipanitan tshetshi mishkutunitishuin tshetshi ut mitshet auenitshenat minuatashkau. Iapit kueshte e tshitapatakanit, kanikanitet tshititenitakushin uesh anitshenat kutakat eukuan eshi-utinishkau, eku eukuan tshe ishi-uapamishkau usham ne tshiam tshin etenitakushin. Marie-Andrée, mishta-tshekuan uesh ne eshpanit kie nipa tshi issishuen netutatan anite kanatutakanit Marie-Andrée, eukuan ne eshi-natshinikuian aiat anite tshetshi ituteian anite eshi-minuataman. Tshetshi eka tshitapamitishuian nin uesh eshi-mamitunenitaman, nitititishun tshipa tshissinuapamitin eka tekasht tshetshi itenitakushian miam tshin. Tshipa tshi tshissinuapamikaun muku ne etanitakushin. Eku nin, shashish uet taian anite mamu katananut. Kuetunnuepipuneshian ashu nishuaush (18), nikanueniteti atusseutshuap, muku nin apu ut itenitakushian tshetshi tshiam itenitakushian miam tshin. Put tshin tshinishtuapamikutakupan, ekue kanikanitet itin anite eshpitishiin, tshiam tshin ekue itenitkakushin. Mauat nin, nin tshiam auen nititenitakushiti, ekute ka utinaman tshetshi tshiam itenitakushian, nitshishkutamakun e tshitapatsheian mak e natutuk auen miam tshin, minuenitakuanipan nin tshiam tipan tshetshi itenitakushian, mak tshetshi eka mishkutunitishuian e aimian, mak tshetshi eka mishkutunaman nin etenitaman, at eka minuenitamiueian. Muku apu uesha nanitam ut ne itenitakushian. Anite metueunit, tapanat anitshenat ka uauitshiueht shuniat e mishta-itenitakushiht, ekute ka ut tshi tshishikashuin ne kakuetshipashtautunanut, uemut tshika ui tau auen tshetshi tshishikashut mashinaikana, kie ne auen tshika tshishikashu mashinaikana miam minuenitamiti.
 

Marie-Andrée : Apu tshika ut tshekuan pataimin ne ut auen ka uauitshiaushit shuniat, issishueini tshekuan eka eshinakuak tshetshi issishuein, apu tshika ut uitshishk shuniat, tshitshisseniten a ne ? Kutak an ne tshekuan.
 

David : Eshi-pimutenanut anite tipatshimuna pemipanitakaniti, ne ka uitshishk shuniat, tshika miniku shunianu miam tshitashtamiku nukuaki anite tipatshimu-mashinaikanuianit. Nukuaki tshitashtamiku anite tipatshimu-mashinaikanuianit, tshika uauinikaun. Petakuaki e uauinikauin, apu ne e peikussimakak tshika ut ishinakuak. Tshipa tshi ishinakuan tshetshi peikussimakak, tshitshue tapue mishta-pikutaini. Muku nin, apu ne ut ishinakuak, ishinakuanipan nin tshetshi mishta-atusseian. Eshe kie ma mauat, takuan anite apishish katshinaun.
 

Marie-Andrée : Eshe, muku epushipanin ne eshi-pimutenanut tshetshi apatshit tshitshinnu tshetshi ut katshitinamin ne eshi-pakushenitamin, uemut tshe ui mishta-patshishinitishuin tshetshi ne nutim tutamin meshta-shuniaut. Tshipushipan anite ashit ne kassinu tshekuan eshi-katshitaitshemakak, tshe ishi-pimutenanut, eshi-pimipanit shuniau mishue eukuan ne, tshetshi ut auen kanuenitak shunianu, uemut tshe ui minuatikauin, tshika tshi katshitinenanu ne tshekuan ua apashtaiaku, kie tshe atamishkakauiaku. Tshipushipannannu anite, ne eitiaiku pakuepanu apishish tshitatshakushinu, uesh uemut tshika ui atauatshenanu, tshipatshitinenanu tshianu. Nin tshia, mishta-uipat ninaushuneti tshetshi eka tshekuan atauatsheian. Apu auen natuenitamut tshetshi uitshit shuniat, apu anite ui makupishuian, nui tipenimitishun tshetshi aimian mak tshetshi tutaman tshekuan ua tutaman. Uipat anite nitinniunit, nitshitapateti mashinaikan ne eshi-uauitakanit, eshi-pimipanit shuniau mishue, kassinu anite uet tipenitakanit. Uipat ninishtuteti ne eshi-pimipanit kie apu ut ui pushipanian anite, at eka nashpit ushuniamian, mishkut tshetshi nanitam tipenimitishuian nin tshekuan ua tutamani, kie tshekuan ua issishueiani. Kie akua nika aitin ne tshe utinaman tshetshi tipenimitishuian tshetshi aimian, kie tshetshi apashtauatsheian tshetshi nikan tshituteian mak tshetshi ui tshikaueian, apu uesha ne ishi-matenitaman tshetshi ne itapashtaian. Tapue niminupan tshetshi ne apashtaian, ne tipenimitishun. Apu kassinu auen nenu tshi apashtat, usham shukushuku ishinakuan, tau tshutshimaminu kie tshika ui natutuanu. Kie ma anitshenat ka uauitshiaushiht shuniat, uemut tshika ui nashatshenanu eshi-natuenitamakauiaku kie mishue anite, tshimakupishinanu anite nanikutini, miam ne ashineu-aimun e uitakanit, nasht peiku-tipenitamumakan ne. Tshika tshi ishi-mashinaitshin tshin etenitamin, muku anite ua ashtain tshimashinaikanit ne tshitaimun. Iapit ne nuitshikuti tshetshi itashtaian nin ua itashtaian, eka uiesh e tipenimikauian. Ui tutamani tshekuan, nin nika nashatishun tshekuan ui tutamani. Eukuan ne. Nitshishe-utshimashkuessiunatshe, muku eukuan etenitakushian. [Papinanu.]

Anite ashineu-aimunit, mitshena anite aimuna petshitinakaniti. Apu ishpish tshikanakuaki, etatu tshika ui put natuapatakanua. David eshi-patshitinak aimunnu, nimishta-minuaten nin, usham minu-tshikanakuak kie uanasse tshi natuapatakanu. Auen ui apashtati nenu tshipa tshi shaputue natuapatamu mak tshetshi mishkak uenashk atusseuakannu e minu-uitshiuenit. Ekute uetshipanit. Ekute uetshipanit kie nin anite ashinieu-aimunit utshipanu, eukuan ne essishueian, muku ait nitishi-uiten aimun, eshi-tshitshipanit tshetshi auen unuit mak tshetshi utatamatinnit utei. Mishue nitapashtan aimun tshetshi ne uitaman, e minutakuak ishpish tshi tutaman, muku aimun ua pimipanitakanit eukuan an ne. Tshika auen nakatuenitamu uiau, umitunenitshikan, mak e naikatishut auen uiat. Ne aimun auen e naikatishut tekuannit anite auen ushtikuanit, mitshetuau ne papanu, ekute uetshipanit, eukuan ne kassinu ne aimun e uitakanit, tshetshi ut unuinanut anite auen metshimushiniti kie ma auen iakushit e nekatamatshiut, mitshet nenu auen aieshkushiuiniku. Eukuan ne, David mak nin ua utitaimat. Ma tshititeniten ?
 

David : Uemut, nishuait tipan aishinakuaki. Tshissenitakuan uin nin ua utitaiman, ne tshitshue ua utitaiman, ne ua issishueian nin tshetshi minuenimuian. Nin uetshit tshetshi minuenimuian, nin uetshit tshetshi nipaian uetakussiti mak tshetshi ititishuian : « Tapue minuashipan nitshishikum kashikat ! » Kie eukuan eshpanit, ut tshi atusseian kashikat anite e minuenitakuak, etamatshiuian menuat na ka aitian. Miam eka ut tshi uitshiku auen, eukuan put itenitakuanikupan. Nenua atusseuna e tutamani ishinakuana e uauitshiaushinanut, nanikutini eukuan tshetshi uauitshiakanit auen, muku eukuan an ka ui utitaiman, tshetshi tutaman tshekuana e minuashikuian, eukuan an ne uatshikuian tshetshi minuataman nitshishikuma. Eku nenua tshekuana menuashikuian, eukuan tshetshi tutaman anite e pikutaian tshekuan, e tutaman tshekuan e minupanit, mak menuashikuht anitshenat uashka etaht etaian. Ne eshi-pikutaian ekute anite tekuak, niminupan, ait nipa tshi ishi-patshishiniti e minuataman, ait tshekuana e apatenitakuaki kie ma eshi-pikutat auen tshekuannu, mishta-upime tshetshi patshitik tshetshi ut eka minuinniut auen. Ui tutamani tshetshi e minuat tshekuan mussipaniti, ekute anite ne eshi-minuenimuian. Eka uin natuenitamu tshetshi mussipanitaian tshekuan, tshetshi mashinataiman tshekuan tshetshi ut eka MMuitshikut auen, eukuan ne nipa minuaten, eku nanikutini nitishi-utinitishun e pikutaian muku ne e kutshipanitaian, muku apu uesha kassinu anite pikutaian tshekuan.
 

Marie-Andrée : Kassinu ne essishuein, itenitakuan miam ka uauitshiakanit auen. Eukuan miam minuashikauin ! Auen tshetshi minuenimut, eukuan kassinu etenitakushiaku, kie ekute tshe ui pimipanannut. Tshinanu minuenimuiakui, eukuan an tshe ut minunakushiaku. Issishuetau ma tshituten tshekuan ut kutak auen, apu tshika ut minupanit tshitatusseun. Ushkat tshekuan, eukuan ne, natshi-nipaini ashit katshi tshishtain tshitatusseun miam ne essishuein, eukuan minuenimun. Mitshet tshekuana tshituten etenitakuaki kutak auen e uauitshit, eku tshin shetshen ne ishpanu tshetshi ne tutamin, shash an tshikanuenimikun.
 

David : Eshe tapue ! Apu tshissenimitan tshetshi ut kanuenitamune kutak tshekuan tshetshi uauitamin, muku nin tshui petatin tshetshi ne uauitamin. Eukuan ne kukuetshitshemun, apu tshissenitaman tanite nipa ut tshitshipan tshetshi uitaman, muku ne kukuetshitshemun, tan eshpaniuet ne tshetshi anite Ushkat ka taht Innuat tain, tshetshi anite pitutepanin tshetshi ut mishta-nishtuapamikauin. Eka anite tainakue Ushkat ka taht Innuat, ne eshi-kanuenitashuin, tshipa tshi a uitshikuti ? Kie uetanupan a, kie ma itenitakuan a miam tshepishkakutaui passe auenitshenat, tshika uitamati-nanu, apu tshika ut ui katuatiaku, nin etenitaman tshia nin mak tshin, auen ka tat anite Ushkat ka taniti Innua, eukuan ka mishta-itenitakuak tshekuan. Muku nititeniten passe auenitshenat, eukuan ka pitshishtauakanit auen. Mitshet auen natshishkuau kie eukuan etitishuian « E manatueian eukuan essishueian, tshima ait-assit inniutakue, mak anite ait uikanishimat inniutakue, uin tshia atut tshipa ishpish animiuipan kie tshetshi natshishkak animiuna tshetshi shaputueshkak ». Nipa minueniten etatu tshetshi tshissenitaman tshin tan eshi-uapatamin.
 

Marie-Andrée : Miam tshematakanit tshekuan etenitakuak katshi inniuian anite Mashteuiatsh, mak anite ka nitautshian. Minekashish, nititamatshiuiti miam ut tshi takuak tshekuan e tutakuian tshetshi unuian anite kuikuat mak tshetshi unuian anite ut nakana ka aitian, tshetshi unuian anite ut anitshenat passe ka ishi-mamuituht. Tshitshisseniten a, miam tshepaukauian eukuan nititamatshiuiti. Ushkat, nuash e nishunnuepipuneshian (20), nasht niminu-tshipautishuti anite nin tipan eshinniuian. Uenutishimakanupan kie, ne ishi-uenutishimakanupan e uitenitakushikashunanut mak mitshena tshekuana, aitun, katshishkutamatunanut, uikanishimat, uitsheuakanitutatun, kie kutaka tshekuana. Patush katshi anite unuian, eukuan ne nanitam etamatshiuian, uenuian anite ut innu-assit, ekute metenitamin tapue ait eshinniunanut. Uesh anite etain pitashue, apu matenitamin tshetshi ait ishinakuak inniun. Muku uenuian anite ut, eukuan metenitaman ait eshinniunanut, tapue ne eshinakuak, mishue tshekuan e tshitapatakanit. Muku e takushinian anite utenassit, tekushinian anite Anse-St-Jean, tapue mishta-ait itenitakuan. Utshemituat utamakannuat, mitshen tshekuan eka neshtuapataman. Apu shuku takuak ne aitun, enuet apishish. Eukuan ne eshpanit. Ne uin e tshitapatakanit auen tshipa ishi-atusseu, kassinu ne, eukuan an ne anutshish eshi-pimutenanut. Mishue eshpitashkamikat apatenimeuat Ushkat ute ka taniti Innua, eukuan etenitaman tapue piapanit ne anutshish eshi-pimipanit kie meshta-uitshiuet, miam ne essishuein, tshinanu ut. Utitshipannu tshetshipaniht auenitshenat e apateni-tahk tshitipatshimunnannu, kie eukuan eshinakuak. Auenitshenat mishta-nanatuapatamuat kie…
 

David : Ishpanipan a apu shashish ut tshi minikauin tshekuan, eshinakuak tshetshi minikauin, mauat ne e uitakanit e kanieiupatamin, muku ne e tshitapatakanit e innuin ?
 

Marie-Andrée : Mmm eukuan… tsheku ekue ishpanit, nitatamishkakuti anite ut Prix du Gouverneur général (tshishe-utshimat ka utshipanit tapishkakan) ne ut ushkat ka mamunaman ashineu-tipatshimuna. Ekue ititishuian « Uemut ninaushunikuti tshetshi ut aiat utinakaniht Ushkat ute ka taht Innuat ». Nitshisseniten uesh anite natshe, nutinikuti tshetshi taiat anite katshitapatitsheht tshe ishi-naushunakaniht auenitshenat iapit ne e naushunakanit auen tshetshi atamishkuakanit, eukuan ume ekue issishuenanut : « Uemut tshinatuenitamakunau tshetshi mitshet innuat naushunekut ». Apu ushkuishtakauin, muku tshimateniten ne e tutakauin. Matshenitakuan ne uesh apu tshi tshissenitamin tshetshi utinishkau e pikutain kie ma muku tshiam tshishe-utshimau-aitunnu tshetshi ishi-pimipanitaht. Eukuan ne meshkatenitakuak, nishuait ishi-pimipanu. Mishta-uitshiueu uetshipanin anite Ushkat ute ka taht Innuat tshitshisseniten a ne, mak tshetshi ne ishi-kanuenitashuin. Muku kutak tshekuan e tshitapatakanit, matshi-tshitapamitun anite pimutemakan kie mashkatenitakuan nanikutini. Nashpit apu tshissenitaman tan nipa iteniten.

Nin nititeniten ashineu-aimun an muku nituten tshitshisseniten a [tan ua ishi-uinikauian]. Nititeniten tanite anite ua utshipanin, tan ua ishinakuak tshitaitun, tshika unutishimakan an. Apu itenitaman apatan ne tshetshi nikan ashtakanit. Nitanimaun ne tatipan aishinakuak tshekuan. Eukuan ne nin apishish, nipa minueniten minu-utinikauian ne nin tshekuan e tutaman, eukuan ne tshitshisseniten a. Tanite anite ua utshipanian, auen utishinikashun tshe ut pimutauk kie ma kutaka tshekuana. Ne nin e tutaman, minuau an kie ma apu minuat, eukuan ne muku. Naushunakanuat auenitshenat usham anite utshipanuat eka ka mitshetuht innuat, muku eka minuat, apu minuat. Usham e utshipanin innit eka ka mitshetuht, minuau ne.
 

David : Uitenitakuan tshitshisseniten a, ne ashineu-aimun uin nenu auen eshinakuannit utinniun, eshi-minuatak tshekuannu. Tshitapatamini ashineu-aimun eka e tshissenimat auen ne, mak tshitapatamini ashineu-aimun e tshissenimat auen nenu ka mashinaitshet, tshika mishkutshipanu eshi-uapamat auen, tshe mishta-minuatamin ne anutshish ka tshitapatamin. Muku e tshinipinanut tshitapatamini, peikuau, eukuan an. Tshui metuen anite eshpitashkamikat metueun, eukuan ume tshe ui tutamin. Ne eshinakushit tshishakai, apu ne tshika ut mamashikuin. Eukuan ne meshta-mishat e uitakanit auen eka tekuannit tshetshi uinitishut eshinniut kie ma eshi-minuatak tshekuannu. Nitshitapamauat nitauassimat mitshetuait anite etaht, ekute e uapataman ishpish mishta-mishkutshipanit tshekuan e ussinakuak mishue anite e tshitapatamin metueun, iapit anite pitashue taini metueunit, mitshetuait ishinakuan e tshitapatamin eshinniuin kie ma eshi-minutamin tshekuan, mauat uin nin e uinitishuian. Uatshauiani anite e kuetshipashtautinanut, eukuan an uetitshipanit tshetshi tutamin. At eka minuatishki ne niashashk, at eka ut tshi minupanit e uitshauiin, mak eka ut tshi minu-tshishkutamatishuin. Tshekuan iapatak eukuan e mishta-pikutat auen tshekuannu mak ne e tshitapatakanit ishpish mishta-pikutain, kie nashpit apu takuak anite tshetshi kuetapinamin tshekuan. Atut tshekuan tshut ishpanipan nin ituteianakue tshetshi uitshauian, mak natuenitamanakue tshetshi nishtuapamikauian kie ma mauat. Muku, nin ninatueniteti usham mishta-uitshiuepan ne tshetshi tutaman. Apu minuenitakuak ne tshetshi issishuenanut, muku eukuan eshinakuak, nin uin eukuan eshinakuak. Nanitam an nuapaten eshi-tshitapamakanit innu, muku anutshish eukuan ne tshe ishinakuak. Apu minuenitamiuet, nin uin apu minuenitamikuian, kie apu tshissenitaman tanite nipa ishikapaun, uesh nin nititinamakun tshekuana, shenakanua tshishtukana, kie nanikutini nitshisseniten apu ne apishish ishinakuak.

Tshiam e uitakanit, nititeniten e tutamani tshekuan nitinnu-assimit, ne uin eshe. Eku anutshish kashikat, tapue nashpit apu minunakuak muku Kauapashit etat anite ne uiapataniuenanut metueun kakuetshushkuinanut nenua ka-upinakanueni tshekuana, eka tatakuenat innuat anite uetshipaniht Ushkat ute ka taht Innuat.
 

Marie-Andrée : Muku ne, ne tshekuan uiauitamin [nenu auen ua minakanit], mitshena ne kie nin. Ninatuenitamakuat auenitshenat tshetshi tauk anite miamuituht, kie niminu-tshisseniten eukuannu nenu uet natuenitamutau, tshetshi muku nenu minu-uauinakaniht. Anutshish nikanueniten tshekuan uatamakuian, apu auat matenitahk nenu auenitshenat, apu nashpit innishiutshenitakushiht nenu ua ishi-metueht, apu auat uapatahk nenu e aitiht.
 

David : Eku tan ishpish tutamin ne tshekuan kie ma mauat ? Nikanueniten nin peiku tshetshi tipaikatsheian, nimashinaimakaun utat tshitatusseu-katshitapakanit ne zoom ka-ishinateua, nika ui patshitinen nitaimun tshinuau katshi aimitikut, eukuan ne miam e uitakanit ka mamuiht. Tshekuan etutaman ? Tshitutenanu a tshekuan ? Kie ma, apu tshekuan tutamaku a ? Uesh ekute etaiaku, kau tshuauinanuat anitshenat kanikaniteht, tshika uitshiueu ne, tshetshi mishkutunamaku anite e minuat.
 

Marie-Andrée : Nasht tshineshtunanu anite kie, ne ua issishuenanut, tshin David, eukuan ume ua aitin, mak tshekuan pekushenitamin tshekuan tshetshi tutamin, muku kassinu auen nanatuenimishki mak neshtunishki, apu ishpishiin tshetshi tutamin ne tshin tshekuan ka ui tutamin. Nanikutini, ekue pashkapataman epushipanian anite mitshetuait eka eshinakuak tshetshi tutaman. Anutshish kashikat akua nituten, nenua muku nituten atusseuna metenitamani menuat tshekuan. Ushkat, nikuashkupanishteti kassinu tshekuan, apu tshi tapuetatishuian ishpish auen ui apatshit, ua petahk etenitamuk. Tsheku anite mashten, kassinu auen nanatuapatamu tshekuannu, nanatuapatamuat tshetshi tshishpeuatitishuht tshetshi ut eka ishpish patshishtautishuht, kassinu ne eshi-katshitaitshemakak. Nenua atusseuna ua tutamani, nuauiteti nenua kueshikuaki. Anite kamishta-tshishkutamatunanut, Innuat mishta-nanatuenimakanuat. Nanikutini, takuanipan tshetshi nakatahk nenu ka tshishkutamuakaniht, usham eukuan itenitamupanat eukuannu tshe ishipish mishta-natuenitamuakaniht tshekuannu anite utatusseunnuat, eku kassinu auen, kassinu katshishkutamuakanisht ui tshissenimikushiu eshpitenitakushit, kassinu auen apu minuenimut, kassinu auen ait ekue ishpaniut. Anu nishtu atusseuna ekue kanuenitamin mak na ka ui tutamin. Uitenitakuan ne ka aishpanit. Ne ka ishpish mashinaitsheian, tshipa ishpish apatenitakuanipani a eka utshipanianakue anite Ushkat ute ka taht Innuat ? Apu tshissenitaman. Takuanitshe tshekuan ne uet ishinakuak, kie shashish ut tapanat auenitshenat anite mamu katananut. Tauat auenitshenat mitunenitshikanit eshi-uapamaht nenua Ushkat ute ka taniti Innua, anite uetshipanit ne kamatau-pikutakanit, apu nashpit tshissenitakuak tanite uetshipanit ne. Kassinu auen ashineu kuenuenimat ukuma innua mishue e uitakanit, tshitshisseniten a ? Muku katshi ne pamipanit, anitshenat anite tshipauakanuat innu-assit kashikanit kie tshe itenitakushiht miam « Hen matauenitakushuat ». Uashtepanu, Innu nukushu mishta-innishu, kassinu ne, mishta-mishau ne tshekuan uiauitakanit, ekue minuat ishinakuak, kauitshipet. Miam anite ne tashtauit nenua e uitakaniti, eka tshekuan tekuak. Eku, auenitshenat pashkapatamuat tekuannit tshekuannu anite tashtuait, apu nishpatatumakannit nenu uinuau ka ishi-uapatahk. Nanikutini, animan ne tshetshi mamushtakanit, muku mekuat atusseshtakanu nititeniten.
 

David : Tshuapammau Innu utakunakana, auat tshinanu nanikutini ne eshi-uapamitishuiaku. Nipeikussinatshe anite kassinu etashiht auenitshenat neshtuapamak auen ka tshi tat anite nenua papeiku innu-assia, kassinu innu-assia ute Ueupishtikueiau-assit. Minuat peikuau, nika pamuten umenua kutuasht tatuminashtakana mamishkut innu-assia. Innu-assi, ne tshitshue innu-assi, tshitshue anite etat innu anutshish kashikanit, ninishtuapamau, eshe ninishtuapamau. Tshikaiashtueu anite, miam essishuein Marie-Andrée, namaieu muku anite katshitapatakanit e uapatakanit tshekuan, tushkapatshikanit, iapit Innuat utenat ka taht mak Innuat anite mamu katanannut enukutaht innu-tshekuannu. Iapit nimateniteti apishish e nanutshiakanit auen e usham innut kie ma mauat. Kie itenitakuan ume anutshish kashikat, eka ituteini anite kamishta-metuenanut, eku tshikamutain innu-akunishkueun, mak eka ishpitenitamin innu utapueienitamun ne e apashtakanit wederin, namaieu tshin tshitshue innu. Ne tshitshue innu, nitshissenimau auen ne. Innu anutshish kashikanit, apu uetshiut, mak tshitshisseniten a ? Kassinu Innuat anitshenat ka tuueuakaniht mishue anite, mak anitshenat tshishe-utshimauat uatahk eka miam ka aitutuaht Innua, mak ne ka pikunakanit eshpitashkamikat tshishiku ka tshissinuatshitakanit, anitshenat tshia, apu tshekuannu apatenitahk.
 

Marie-Andrée : Mauat ! Kie ma apu apishish apatenitahk. Anite innu-assia, nenua aimuna apu uesha kassinu anite innu-assia petakuaki. Pimipanua anite katshitapatakanit muku apu katshitaueti. Namaieu ne tshekuan ua tshinipikakanit, ait anite takuana nenua ua tshinipikakaniti. Tshekuan anite pietamaku, kamishta-tshishkutamatunanut utshipanu ne aimun, kutakat anat tipan ka ishinniuht, kie ka tshipautishuht. Eshpanit anite innu-assia, kie anite passe innu-assia, apu shuku petakuak an ne. Peikuau e taian anite Nutashkuanit, ekue tshimatakanit tshekuan anite tshe mishta-aitinanut, e tshimatakaniti patshuianitshuapa, mak takuanipan e mishta-mishat Kanata-uepashtashun. Usham ne napeu ka tshimatat anite nenu tshe mishta-aitinannut, kauapashit an, muku tshitshisseniten tshia, tapanat auenitshenat tekushiniht anite innu-assia, ekue uepapitshepitahk Kanata-uepashtashunnu, apu auen ut apatenitak nenu. Ekue taht auenitshenat tshe aimiht, passe uinuau nenu utshishikumuau, kie apu nashpit peikutau itenitakuak. Ne ushkat tshekuan ua pimipanitakanit apu takuak anite, apu tshissenitaman tan nipa ishi-uiten, kutshipanitauat eshakumitshishikua tshetshi pakassitishuht, kuetshipanitaht tshetshi mashikahk nenu anite etanannut, mak tshetshi kutshipanitaht tshetshi natukuitishuht kassinu ka ishi-pikunikuht kauapashiniti. Kutshipanitauat tshetshi unikapuitishuht tshetshi nishtuapamakaniht e innuht eka e kushpiht mishue assit miam ka tutahk innuat ueshkat, uesh eukuannu nenu eshi-nishtuapamakaniht e papamuteht utassiuat miam Ushkat ute ka taht Innuat. Muku anutshish eka pepamutein tshitassit, tshekuan e tutamin mak tshekuan uatamatshemakak e innuin ? Takuan aimun, nukuan aitun aiat kie aiat nashiku e anikuian. Kie tapue, passe auenitshenat shash unitauat utaitunnuau, uiapamakaniht eshpaniht utaitunnuau tshetshi kutaka auennua eshi-uapamikuht miam eka tshekuannu eshpitenitakushiht. Tanite tshipa tshi tananu tshinanu ne e uitakanit ? Aiat tsheshenniuian, anu nishutshenimitishun, eku aiat pekutaian tshetshi uitaman eshpanit tshekuan, mak tshetshi nin ume itenitakushian, mak tshetshi eka ne metuatsheian. Eukuan ne eshpanit, apu tshissenitaman tan nipa iteniten.
 

David : Aimun ute ka uitamin anutshish, nin etentaman, uitamatshemakak tanite uetshipanit animiun. Tuiet ka tutakaniti innu-assia nuash ume anutshish kashikat kie eshku nishtu-neu-patetat aianishkat, nititeniten nin nanitam papanu ne kukuetshitshemun 
« tshekuan e tutamin ? »Tshekuan e tutamin ? Nin etenitaman tshia, peiku tshekuan e uitakanit, tshekuan uet takuaki animiuna, kie eukuan ne peiku anite nenua etatuti nin kuetshipanitaian tshetshi uni-tshissitutaman, nimueshtatshin. Ka papamipanian nutshimit, namaieu ne ua issishueian apu auen ut ui minit, usham auenitshenat ui mishta-atussepanat. Apu apishish apatenitaman tshekuannu ua apashtaht, aiatshipanat, uemut eukuan ishinakuanipan tshetshi tutahk. Ka uitshi-kushhpimak tshutaui, ishkanitshishiku nuitsheuati tshutaui, tshitshisseniten a tshekuannu mak ? Usham tshutaui apu ut nikan tutak umitima, nin ekue takushinian anite ekue tepueian « Uuuu tshe utakuss tshika takau, tshishe-pitshimu au tshititananu. » Uin apu ut tutak nikan umitima, tshekuan tshe tutamaku ? Tshietshishepaushiti nuash katshi apita-tshishikat ashit nushtashku, tshe ui kuuk mishtiku, tshe itutaik anite kamanukashunanut, tshe tashkaik ashit katashkaitshepannit. Eku nin animanikuianakue ishkutuapui kie ma kutak tshekuan, atut nipa nishtuapateti animiun, usham nituteti tshekuan, nitatusseti. Anitshenat ka pimuteht assit, eukuannu nenu uinuau apu tshekuannu ut ui apashtaht anite utinniunnuat, nanitam nanatuapatamupanat mitshiminu, tshetshi pakassiaht utauassimuaua, tshetshi minu-nakatuenimaht, kassinu tshekuannu. Anutshish kashikat, anite innu-assia, apu tshekuan takuak tshetshi tutakanit. Apu tshekuan. Eukuan ne, ne kaiuassiut tshekuannu ua tutaki, eukuan tshetshi mishkak tshekuannu tshetshi tutak. Eukuannu muku tekuannit tshetshi tutak, tshetshi metuet anite ka apishashinit utatusseu-katshitapatakanimit anite nikapit, kie eukuannu tshe tutak. Eukuannu nenu tshe tutak. Eukuan tshe ishi-pimuteht iapit kaishpitishiht, uesh nenua innu-assia, ekute muku tshiam tshe tananut. Nin etenitaman, tshipa ishi-minupanitakanu tshetshi minakaniht auassat kie kaiuassiuht tshetshi takuannit tshekuannu tshetshi tutahk. Atusseunnu, uesh etusseini ishkanitshishkua, ekute enukushin eshpitenitakushin, eukuan e uitshikuin tshetshi pimipanitain tshitshishikum. Tshetutaini tshietshishepaushiti mak kau tekushinini uetakussiti, tshitaieshkushin, eukuan tshe ui nipain. Tshatshunen peiku tshishiku tshipa ishpish kukuetshimitishuti tshekuan. Kie ne kaiuassiua, eukuan eshinakushit, tshika ui minau tshekuannu tshetshi tutak.
 

Marie-Andrée : Kie ma, ishpish tshi minekash tain minashkuat tshipa itan tshetshi nanitam takuak tshekuan tshetshi tutamin. Shashish uet ishi-mamitunenitaman, eukuan ne muku eshi-uapataman tshipa minupaniueu. Apu kau tshika ut tshiueteiaku 100 %, muku minekash anite tshika itan kie tapue, apu kassinu ishi-takuak e uetshiunanut, mishkut takuan tshekuan tshe tutamin. E uetshiunanut nipaiku nenu auen. Tsheku ekue ishinniuiaku e minupaniaku, kie ekute ekue pikunitishuiaku. Namaieu ne ua ishinniuiaku tshitshisseniten a, tshianu ishinakuan tshetshi uitshauiaku kutunnuemina ashu nishu peikutshishikua, eukuan ne tshipa ui ishinniunanu. Tshianu ishinakuan tshetshi mitshet tshekuan tutamaku, eku apu ne itapashtaiaku, eku tshekuan eshpaniuet ? Kassinu tshitaitakushinanu. Miam tekuak tshekuan niashatumakak ueshkat mak ume anutshish, miam ume patshenak anutshish tekushiniaku, eukuan ne eshi-amatshuepanit inniun, mauat uin uesha. Eukuan mushe ka pikunitinanut. Ka amatshuepanit inniun, 
mishta-minupaniakui, kie ka mishta-aitiaku shash ute 500 tatupipuna. Anutshish, miam penashuepanit inniun, kau tshe tshiueiaku nutshimit, namaieu an ne niashipaniti inniun. Amatshuepanu an. Kau tshetshi tshiuet auen nutshimit kie ma tshetshi unuit anite ut kamishta-minu-apit. Nitissishuen ne, eku nititan anite mitshuapit kassinu tshekuan shetshen pemipanit, tshitshisseniten a, muku niminu-tshisseniten namieuta anite tshe ui pimutet auen tshetshi natukuitishut. Nitshisseniten namaieuta anite. Niminuaten nin tshetshi tshitapataman mashinaikan anite minashkuat, peikuau katshi minu-tshishtain nitatusseun.
 

David : Minashkuat, apu ui apashtaiaku « ushket » usham eukuan an mekuat kuetshipanitaiaku tshetshi muku tshiam tepishkupanitaiaku e uitshauiaku, eku tshekuan tshipa ui apashtananu, tshetshi peikutshishikua, eukuan tshetshi pimuteiaku.